Mannen gekleed in sportieve kleding en vrouwen in elegante mantels en rokken. Dat is hoe de schaatsers van de Elfstedentocht eruitzagen in 1942, zo blijkt uit recente ontdekkingen in het archief van het Fries Filmarchief.
Deze beelden lagen al jarenlang opgeslagen in het depot, maar konden pas onlangs worden bekeken dankzij de aanschaf van een nieuwe scanner. “Met deze scanner kunnen we films frame voor frame bekijken en opslaan. Zo zijn we op dit unieke materiaal gestuit”, aldus coördinator Jurjen Enzing in een interview met Omrop Fryslân.
Geen wedstrijd voor vrouwen
Op de video zijn fragmenten te zien van de Elfstedentocht op 22 januari 1942. Ondanks een temperatuur van -17 graden Celsius, leek dit de deelnemers niet te deren.
Hoewel vrouwen destijds alleen als toerrijders mochten deelnemen, werden de eerste drie vrouwelijke deelnemers enthousiast begroet bij de finish. Antje Schaap, Wopkje Kooistra en Sjoerdtje Faber ontvingen bloemen van de Elfstedenvereniging.
Op de video is te zien hoe zij als ware heldinnen werden ontvangen:
Jessica Merkens publiceerde vorig jaar een boek over vrouwen in de Elfstedentocht. “Ze ontvingen veel aandacht van de pers en kregen brieven en fans van over de hele wereld”, zegt ze. “Hun prestatie werd gewaardeerd, zelfs al namen ze deel aan de toertocht.”
Het verschil in kleding tussen mannen en vrouwen was opvallend: de mannen schaatsten in broeken en sportieve outfits, terwijl de vrouwen gekleed waren in nette mantels, jasjes en lange rokken. “Dit was destijds de verwachting, vrouwen werden geacht in rokken te lopen en dus ook te schaatsen”, legt Merkens uit.
Hoewel de beelden werden opgenomen tijdens de oorlog, is hier weinig van te merken. Alleen Werner Friedrich Ross, de hoogste nazi-functionaris in de provincie, is kort te zien in zijn Duitse uniform.
Verborgen juweeltjes
Het Fries Filmarchief is verheugd met deze vondst en het succes van de nieuwe scanner smaakt naar meer. “Ik vermoed dat er nog veel filmbeelden van amateurfilmers op zolders liggen”, zegt Enzing tegen de regionale omroep. “Daar zitten ongetwijfeld prachtige juweeltjes tussen die we met onze nieuwe scanner kunnen ontdekken en delen.”